March 22, 2004
MAYO UNO L. MARTIN
The search for Lucio San Pedro leads me to the green gate of a nondescript house along the main road of Angono, Rizal. Beside it are unusual representations of flight: an LBC outlet and a funeraria. No streamer nor poster to divulge the town’s grand old man of music except for a smattering of quarter notes and half notes on the gate and the steady mechanical sounds of… sewing machines.
Mrs. Gertrudes San Pedro leads me into the kitchen and informs me that her husband is getting ready for the interview, his second one this week. He’s a pretty busy man, I remark. Nanay Gertrudes smiles—Not as busy as before.
During his peak, San Pedro would often let his songs do the talking. Nowadays, it’s usually him in person, which, for scholars and music enthusiasts alike, is music to the ears just the same. The National Artist for Music is now 89 years old and most of his days are spent inside his music room—a small, air-conditioned room that could have been a pediatric clinic if it weren’t for the many citations and certificates hanging on walls. There is also a large portrait given by an Angono painters group. A glass cabinet contains what remains of his original music sheets after thigh-high floods some years back invaded the house and reduced his music to a pulp.
He greets me with one firm handshake and an almost impish smile. San Pedro, the multi-awarded composer of numerous orchestral and choral works, masses, and popular tunes such as “Sa Ugoy ng Duyan”
opens the gates to heaven.
Ano ang karaniwang araw sa buhay ng isang Lucio San Pedro ngayon?
Well, off and on, merong pumupunta ditong kaibigan, kababayan…tête-á-tête, no? It has nothing to do with my profession as a composer, as a musician. Family affair or town affair, just that. Television. Ako ay nagbabasa ng Bible. Everyday ‘yan–that’s my past time. Hindi ko na magawa yung magpasyal sa kotse. Ang anak ko noon, siya yung nagda-drive sa akin.
Lumilikha pa ba kayo ng kanta?
No more. Nagawa ko na siguro ang lahat ng dapat gawin. ‘Ika nga, eh, natapos ko na ‘yon. Kung sa bagay, I can still write pero wala na ‘kong… Ang isang komposer kailangang sumulat kung meron siyang inspirasyon na naiisip. Pero sa ‘kin ngayon, even if I plan to do it, parang wala na sa ‘kin yung ganong bagay. Seriously speaking, even if I want to compose, nahihirapan na ‘ko to tire myself through composing anything, be it big, be it small.
Saan nagsimula ang inyong paglikha ng mga kanta? Yung ugat? Nabasa ko na ang nag-encourage sa iyo ay ang kapatid ninyong inhinyero…
Ang aking ama, ang aking kapatid, lahat. Nung ako’y nagtapos ng high school sa Pasig, I was thinking of taking up law, of taking up medicine. Pero ang ama ko at saka yung kuya ko prevailed upon me to take up Music. Ang sabi nila sa ‘kin, “You don’t belong there. You belong to Music.” I had never thought of becoming a musician. Hindi ko naisip yung Music. Pero talagang mahilig ako riyan. Bata pa ko sumusulat na ko (ng mga kanta). So nag-enroll nga ako sa UP Conservatory of Music. At that time, it was in Villamor Hall. Supreme Court, Padre Faura – iyon yung aming Conservatory of Music. You would not believe, kami naman, we belonged to a very poor family. Mabigat sa aming ama ‘yon. We were not rich enough to support a student in UP. Mangangasera ka pa… Hindi naman ako nakakapangasera. You would not believe iyong aking boarding house. Hindi ako nagsabi sa Dean namin na I’m going to stay there in the janitor’s room. Janitor’s room! Hindi niya nalalaman ‘yon, ah. Yung janitor doon, doon ako pinatu-tulog. Tutoktok ako sa kanya. Meron akong binibigay sa kanyang sandwich o kung anu man. Ika nga ‘eh, bribe ‘yon, para makatulog sa kwarto. Ako’y tumutugtog sa kabaret, sa mga dance halls, meron akong sinasamahan na orchestra. That’s what I did during that time, to support myself as a student and to alleviate our difficulty.
Bakit niyo pang naisipang mag-aral pa, eh, sinasabi niyong nung panahong iyon, tumutugtog na kayo, may steady income?
Tumutugtog na talaga ako sa dance orchestra. Ang aking instrumento yung banjo. At ako nga ay ibinili ng Kuya Tonyo ko ng banjo. Tumutugtog ako ng hanggang alas dos ng umaga. Minsan, pag wala akong kompromiso, tumutugtog ako sa kabaret. Minsan sa Marikina, minsan sa Pasig, kung saan-saan. I earned Php 2.50 a night. Sometimes Php 3.00. Iyon yung aking means of livelihood. Grumadweyt ako sa Conservatory. I took two courses in five years what would have normally taken me six years. Four years Composition, two years Conducting. First year, kumukuha ako ng second year subjects. Second year, kumukuha ako third year subjects. Puro advanced yan. I could take it.
Nadadalian ho kayo?
Oo. Mas advance ako sa mga kasama kong estudyante. So I gained two years. Pagkatapos ko dyan, World War II. Kuwan nga, eh, natigil yang mga means of livelihood na yan. Na-employ ako sa Metropolitan Theater as conductor of the Musical Philippines Philharmonic Orchestra. Diyan ako talaga nagtagal. Ang mga audience ko, may mga Hapon diyan. Mga 28, 29 ako nu’n.
Sa standard nung time na yon, bata pa ba iyon para sa isang konduktor?
Oo. Yung mga talagang professional conductors, wala. Siyempre Japanese time, natatakot silang lumantad. Kaya ako lumalantad, kasi bata ako. Kaya walang problema. I earned so much. After that, ako ay nagturo sa mga College of Music hanggang sa ako nga ay nagbalik sa UP hanggang sa mag-retire ako. Ang maganda niyan, nakilala ko si Mrs. Marcos. Nagpupunta ako sa Malacanang. Minsan nga, tinutukso ako ng mga estudyante ko na “up and down, up and down.” Panhik sa Malacanang, baba sa Malacanang… She is fond of music. Very fond of music. I admire that lady. (Because of her) I was sent to Fort Worth, Texas to be one of the judges of the Sixth Van Cliburn International Piano Competition. Isipin mo, the only Filipino at that time. Kasama ko, from Germany, from Italy, from France.
Paano kayo lumilikha ng mga kanta? Ano ang mga naging impluwensiya ninyo?
If you are a poet, where do you get your inspiration? Nature. If you are a musician, you look up to heaven, makikita mo yung buwan, sa kabundukan, all surrounding areas. That is the job of all composers. Even Beethoven did that. Pupunta siya doon sa kagubatan nila sa Vienna. Kaya ang composer, he’s a lover of nature. Meron akong composition, “Sunset in the Village.” It’s all around you. The place where you live. The place where you go. Minsan, fiesta sa amin. Nagma-martsa ang mga taong nakipa-miyesta. That is gaiety, that’s how a composer really works out his idea. Hindi ka maaaring hindi gumawa ng ganyan.
Naisip ko rin kasi, maliban sa paghalaw sa inyong kapaligiran, yung pagbalik sa tradisyon. Yung pagkalap mula sa pormal na tradisyon ng musika… Kundiman o kaya mga foreign influences…
Walang masama riyan. Ako rin gumagawa ng kundiman. Pero it’s very sad, na itong ating mga kabataan ngayon, walang ginagawa kundi yung mga pop music na Amerikano na ‘yan. Nakikita mo ‘yan sa radyo, sa telebisyon. Hindi ka na makakarinig ng kundiman. Nawala na yung ating pagka-Filipino. Wala na yung mga romantic songs. Para sa kanila, pag tumutugtog ng kundiman, ah, you are nothing. You are obsolete. You are old fashioned.
Hindi ba maaring tignan ito bilang isang ebolusyon? May ilang mga pop songs ngayon na may traces ng kundiman, hindi ba? Isa pa, yung pagkiling ninyo sa classical music. Hindi ba’t ang tradisyon o oryentasyon ng classical music sa Pilipinas to a great extent is European …Spanish? Ano ang Filipino sa isang piyesa?
Sensibilidad. Sensivitity. Yung mga folk songs, “Bahay Kubo,” “Leron Leron Sinta.” Nung panahon ko, noong ako’y estudyante sa konserbatoryo, yung gusto ng aming direktor, “Develop your folk songs.” Ginagamit namin yan. Literal. Pero sa aking propesor sa New York (ang sabi) “No, I don’t want that. That’s not your work. I want you to do something that is your work.” Kaya binabago ko. It is your own creation kaya mababago. Yung mga kantang Filipino, walang Western. Puro Filipino yan. Kundiman, mga dansa. Nadedevelop ang Filipino music sa pamamagitan ng mga folk songs. Yung mga naririnig nating American, I cannot describe it to you. You can describe it for yourself. Iyung Filipino music, taboo na yan. Mangyari, nung panahong estudyante ako, ginagamit namin ang folk songs as a thematic idea para doon mo mai-base ang komposisyon. Ginawa ko ‘yan.
Tungkol sa nasyonalismo at musika, nabanggit ninyo dati na ayaw ninyo yung mababaw na klase ng nasyonalismo. Paano mapapakita ang pagmamahal sa bansa sa musika?
Maski ang German composers, Russian composers, gumagawa sila ng komposisyon na base sa kanilang panahon, sa kanilang bansa. Katulad ni Franz Liszt, Hungarian yan. Makikita mo yan, may Hungarian atmosphere. It’s based on their folk songs. The spirit of their folk songs is there in their compositions.
Saan nanggagaling ang desisiyon kung anong komposisyon ang unang gagawin? May schedule ba kayo sa paggawa ng kanta o nagtatakda kayo kung gagawa kayo ng malaking komposisyon o isang maikling kanta?
First come, first served. I sit down here and think of writing a violin concerto. Or a song. Your mind, I think, will be driven to that. Hindi mo iisipin ang ibang bagay. O kaya, isiipin mo may isang babae kakanta sa recital niya. So wala nang iba.
Mayroon ba kayong hierarchy sa mga porma ng musika? Ano ang mas mataas na porma? Halimbawa, sa isang kanta at isang piyesang pang-orkestra?
Siyempre, iba yung orchestral piece. Malaki yon. Grand. Sa song, talagang, ika nga eh, subordinate yon.
Sa inyong palagay, gaano ka-importante ang lyrics sa mga kanta?
Malaking bagay ang words. Kung ‘yan ay song, malaking bagay. Ang music, secondary lamang. Kinakailangan may rapport between the music and the words. Kung isang music ay malungkot tapos ang lyrics masaya, hindi maganda.
Yung Angono, naitanim na sa consciousness ng publiko na lugar ng mga artist. Hindi maihihiwalay ang pangalan ninyo dito. Ano ang dating ng Angono sa inyo?
Maraming reasons. At that time, wala pa yang mga factories. Talagang, if you climb the mountain, you can see the horizon. Makikita mo yung Laguna Lake and beyond. If you are very creative, you can get something there. You can hear the tweeting of the birds. Yung mga farmers going home, carrying their harvest. You know Botong Francisco? Second cousins kami ni Botong. There is affinity between Botong as a painter and myself as a composer. We belong to the same group, the Angono Creative Artists.
Isa pang isyu na gusto kong tanungin yung debate na magaling tumugtog ang mga Pilipino pero sa aspeto ng paglikha, kulang. World class performers pero kulang sa composers.
Nangyayari ngayon, nahati ang ambisyon ng mga musiko. Emphasis on playing instruments rather than testing creativity. Kaya nagka-ganyan tayo. Pero ngayon, we are not very far behind pagdating sa composition. Ang nangyayari ngayon, mas pinapaboran nila ang mga Filipino musicians. Yung mga dance music, du’n sila kumikita, eh. Pero kaya kami ngayon, kaming mga composers, nahihiwalay kami. Sapagkat itong mga kumukuha ng music to earn. The earning power of two types of musicians, more for playing music not for creating music.
Hindi ho ba kayo nalulungkot doon?
No, no. I have my own atmosphere, I have my own environment. Hindi naman nila magagawa ang aking magagawa. Noon, sa UP Conservatory of Music, mas dinadakila nila ang mga creative. Yung (aming) mga predecessors talagang mga tanyag na musiko. Sa panahon ngayon, walang playing musicians na makakatulad sa mga creative musicians. Wala. Malayo. Maaring sikat sila, pero ibig sabihin, sa mata ng publiko, mas iga-galang ang isang creative musician kaysa sa isang playing musician.
Nakikinig pa ho ba kayo sa mga kanta ngayon sa radyo?
I love music. Anything. Nanggaling din ako sa dance music, eh. Iba yung dance music namin nung panahong iyon, eh. Formal yon. Eh ngayon, may gitara lang ako, sige takbo na yan. Noon, talagang full orchestra. Ako sa Ilaya Orchestra, Monina Orchestra, Manila Hotel Orchestra. Yung mga kumakanta ngayon, talagang wala lang. Panahon pa ni Mercedes Matias, panahon pa ni Jovita Fuentes, yan, talagang mataas. Ngayon, yung mga lumalabas na singers, para sa dance halls yan. Well, may mga kumakanta din ng classical music pero ang level nila, hindi na maitutulad kina Matias at Fuentes. Yung mga composers na yan, namatay na rin iyan. Dr. Francisco Santiago, Antonio Molina, (Juan) Hernandez, talagang mga top yan sa composition. Nung ako nag-aral sa conservatory, during the war, sige pa rin yan. That was the height of Philippine music. Ngayon, decadent. Ang maririnig mo ngayon mga dance music, pop music, which is not, for me, music at all.
Siguro by a far stretch of the imagination, artists like the APO Hiking Society, maaaring idikit sa kasaysayan ng tradisyonal na musikang Filipino.
APO Hiking is pop. Well, hindi naman ako nagsasabi na they are not good. In their line, they are good. I don’t say that they are wrong. No, they are in the right way. But hindi maaaring matulad ako sa kanila. Katulad ng mga Amerikano. Sino yang mga Amerikanong iyan? Well, sabihin nating on the level of pop music. Ang Amerikano, talagang malaki ang kanilang market, eh. Talagang widespread. Eh tayo, dito lang sa Pilipinas. We cannot compare with the Americans, their pop music. Kaya sabi ko nga, well, time will come, umiikot din yan eh. Sila nasa taas, bababa din sila. We cannot be at par with American pop composers and singers. They are being paid handsomely. Kaya ang sabi ko nga, this is the fate of the Filipino composers. Sa aming era, Felipe de Leon died already, Hilarion Rubio died already.
Sa ganitong scenario, ano ang nakikita niyong future ng musikang Filipino?
Natatalo kaming mga classical ng pop. That’s my sorrow of all sorrows. You can quote me on that. That we, classical composers, are being dominated by pop music. Totoo yan. We are being subdued. Wala, kulang kami. Wala na yung matatanda. Namatay na lahat. Dr. Francisco Santiago, Nicanor Abelardo, Antonio Molina, Juan Hernandez, Antonio Buenaventura. Wala na yang limang yan. Yang, talagang the cream. Sino ang surviving? Wala, maaaring ako na lang. Of all their students, ako na lang surviving student. The golden era of Filipino music has passed. Wala na yung classicism, wala na yung romanticism. And I don’t know if our Filipino music will survive the present stage of our history. To attain the goal of Beethoven, Schubert, Franz Liszt, and all these great composers, we cannot do it anymore.
Yung pagkilala sa mga nagawa ninyo? Ano ang pakiramdam pag tinutugtog mga kanta ninyo?
Masaya of course. Pero hindi ako nagpapakita ng enthusiasm. Ayoko naman makita ng audience na komo composition ko yon eh, (laughs) Tahimik lang.
Nagta-translate ba ang mga ito sa pinansyal? Ang dami niyo nang nagawang kanta. Paano yung usapin ng royalties?
Ah, wala yan dito sa Pilipinas. Sa America, oo. Dito maski tugtugin ang composition mo, wala. And they (Americans) don’t understand that. Sa America, hindi pwede yan. When a symphony orchestra or anyone performs your work, you’re being paid for that. Whether you ask for it or not. The tradition is you’re going to be paid. Dito wala yung tradition na yan. In a very rare case, nangyayari yan pero not very much. Sa America, when they play big or small compositions, you’re going to be paid. Business din yan. You’re earning but the composer is not earning, what’s that? It happened to me when I was in New York. (Tinanong ako) “How much are you paid for this?” “No, nothing.” “No, you’re supposed to be paid for this. You deserve it.” Mga composer dito will die of hunger. We’re neglected. Sila lang, yung mga performing yung nakikinabang. Kung wala kaming material na ibibigay sa kanila, hindi naman sila kikita. That is, ah, fate. You cannot break that tradition anymore.
Binanggit ninyo kanina na parang nagawa na ninyo lahat. Pero binanggit niyo rin na ang composer, hindi basta basta tumitigil sa paglikha? Ano pa ang mga plano ninyo?
Ngayon, ako nga, I’m lying low because of my health. I’m 89 going on 90. Wala na kong ganang magcompose. Yun nga lang, makinig ako ng music sa radyo, sa telebisyon. I’ve been there. I’ve done my part for pop music. Tapos na sa akin yung erang yon. That era has passed me already. Ang concentration ko ngayon, if I can write a big composition, pang-symphony orchestra. That is my goal. I have not begun yet. Maybe soon. I know that my mind is still sharp. Something big to give substance to myself I still believe that I can do it. Ngayon, I’m only gathering materials. Take time and you will come to that point. I will take my time and not force myself into it. Si Beethoven ganoon, eh. When he wrote the Ninth Symphony, that was the end of his career. And nobody, sa panahong ito, sabi nga ng isang Americano sa Juilliard, if (anyone) can compose a symphony as big as this one, in this century, then we are fortunate. But I believe God is protecting me and the Holy Spirit is protecting me. Kung hindi, wala na ako. Nung isang araw, may isang (dumating na) group ng pelikula, in-interview ako. Ganyang ganyan din. At hanggang hapon sila dito. Ang sabi ko sa kanila, I’m still alive. I still believe I can survive this present situation, God willing. Kaya ‘yan ang masasabi ko sa yo ngayon, tayo’y nabubuhay ngayon, maybe tomorrow. Yung tomorrow na iyon, so many years pa.
(Lucio San Pedro died in 2002)
