June 23, 2014
NCCA ARTICLES
2013 NCCA Writer’s Prize for the Novel Category in Ilokano Language, “Kabessat Ti Bagis” by Ariel S. Tabag
Excerpt:
Ad-adda ketdi a perperngen ni Amor ti bulan. Malaglagipna ngamin ti ikankanta ni mamangna no kasta a paturogenna, “Bulan, bulan, ania ti sidam? Adtoy, adtoy, innapuy a napudaw
Ken maay-ayo a mangpadpadaan iti panagbalbaliw ti sukog ti bulan. Kuna pay ni mamangna idi ubing pay isuna a no kasta a saan a kompleto ti bulan, kinettaban ti kapre nga agnaed iti akasia a nakaikalian ti kadkadua ni manongna nga Erosâ daydi akasia a pinukan ti mano pulo a lallaki, a nangsukat wenno nangbangon iti munisipio. Dinan nasaludsod ken ni mamangna no ayannan daydi kapre. Napan ngatan idiay akasia idiay simbaan, kinunkunana lattan iti bagina. Awan ti nadamagna a binalsan ti kapre ta nangatangda kano sakbay a pinukanda ti akasia.
Tantannawaganna met no kua ti akasia iti simbaan. No dadduma, madlawna dagiti babattit nga agkidmakidmat iti akasia. Segun ken ni nanangna, kulalanti dagitoy. No adda kulalanti iti maysa a kayo, adda di katatawan. Mabalin a pudno a daydi kapre a nagnanaed iti akasia a nakaikalian ti kadkadua ni manongna, immakaren iti akasia iti simbaan. Ngem saan met
a mabuteng wenno maaliaw. Panagriknana, umakar no kua ti law-ang iti akasia ket dagiti kulalanti, isuda met laeng dagiti bituen.
Pasaray met urayenna ti panagtinnag dagiti layap. Ipapanna a dagitoy dagiti matmatay a planeta ket maregregda iti law-ang a pagpukawanda met laeng. Kuna met laeng ni mamangna a no kano masiglotna ti gayadan ti kamisetana bayat ti kaadda ti layap ket makapag-wish, matungpal dayta a dawat. Dina pay idi nangnangngeg ti istoria ti genie a nabalud iti botelia a mangtungpal iti dawat ti asino man a nakawayawaya kenkuana.
Isu a pagay-ayamanna ti aguray iti layap. Ngem manmano met nga adda agparang. No adda met bigla nga agparang, malipatanna a sigloten ti kamisetana ta maray-aw iri naidumduma a kinarangrang ti layap. Agbabawi itan a di man laeng nakapag-wish uray naminsan. Uray indawatna la koma nga agbayag ti biag ni mamangna. . .
ARIEL S. TABAG was a fellow of the 2002 UP National Writers Workshop, and a delegate to the Taboan 2010.He has won awards for his fiction and poetry in Ilokano and Filipino. His publications include Karapote (Curion)(2011, anthology of Ilokano short stories), Ay, Ni Reberen! (OMG, Reverend!) (2013, short novel), and Samtoy(2011, Filipino translation of Ilokano short stories). He edits poetry for Bannawag, the leading Ilokano magazine. He is the bassist of Manong Diego, an Ilokano band that performs Ilokano poetry.
2013 NCCA Writer’s Prize for the Short Story Category in Filipino Language, CAMANAVA: Mga Kwento sa Gawi Namin by Joselito D. Delos Reyes
SA GITNA NG KALAMIDAD, maraming dapat unahin ang chief executive ng isang first-class city na suki ng baha taun-taon: asikasuhin ang evacuation ng mga tao lalo na kapag nagpawala na ng tubig na tsokolateng may tangay pang retaso ng troso ang Angat dam; alamin kung may sapat na supply ng bigas, instant noodles, asukal, sardinas, kape, bottled water para sa mga apektadong residente; makipag-ugnayan sa Pambansang Ahensiyang Pumapalag sa Sakuna para sa mga tulong at ayudang bigas, instant noodles, asukal, sardinas, kape, bottled water galing sa pamahalaang pambansa; itulak ang paspasang pagpasa sa resolusyong nagdedeklarang nasa State of Calamity ang kaniyang nasasakupan kasama na ang paggastanang hindi dumadaan sa lubos na abalang bidding ng calamity fund para sa mga nasalanta, nasasalanta, at masasalanta; ayusin ang pagdi-dispatch sa mga amphibious rescue vehicle na pahiram ng AFP at six by six truck ng city hall na paroo’t parito sa mga apektadong barangay; alamin sa PAGASA kung may papadaluyong pang bagyo at delubyong makapagpapasidhi pa sa baha, kung kailan ito babayo nang husto, kung iiwas o lulusob, kung ang bwakananginang bagyo ay sadyang tumatarget sa kaniyang abang nasasakupan; ligirin ang nasasakupan kasama ang camera crew ng mga network habang ipinaliliwanag sa panayam na force majeure ang lahat ng nangyayaring baha at delubyo sa lungsod na iyon sa puwet ng Metro Manila, at sabihin nâ mariin, nanginginig, lumuluha…handa kami sa lahat ng uri ng disaster!†habang binabayo ng ulan sa ibabaw ng pumpboat na bumabaybay sa mga kalsadang nagpapanggap na ilog, palakasin ang loob ng mga kababayan: “Kayang-kaya natin ‘to, mga kababayan; dumalaw sa mga evacuation center at magsama ng mga doktor at nars na titingin sa mga batang magkakalagnat at magkakaalipunga, at siguraduhing may sapat na supply ng paracetamol, salbutamol, mefenamic acid, at amoxicillin na malalaklak ng mga taong nangangaligkig sa ginaw; magsama ng mga photographer para sa dramatikong photo-ops sa pagkalinga sa mga nilalagnat, inuubo, inaalipunga; ipaliwanag sa pangulo na “Everything is under my control”, the flood will surely subside, Ma’am Everything will be all right as soon as the weather clears, Ma’am, upang hindi mabulyawan sa harap ng media gaya ng ginawa sa isang gobernador noong huling manalasa ang bagyo—na nagkataong Gloria ang ibininyag ng PAGASA”sa lalawigan mismo ng high school level na gobernador na hindi alam ang pagkakaiba ng resolusyon sa ordinansa at Local Government Code sa Local School Board.
Hindi dapat magutom, magkasakit, malungkot ang mga tao sa evacuation center. Walang dapat mamatay. Punyemas! Lahat ng gagawin ng meyor sa cuarenta y ocho oras ay para sa mga nasalanta! Cinverguenza! At walang panahon ang isang pinagpipitaganang meyor sa panahon ng baha at delubyo para sa isang kabayong maaagnas, mamaga man itong sinlaki ng… sinlaki ng… punyeta!
Ibig sabihin, hindi matutulungan ni meyor si Kapitan Timmy Estrella sa suliranin nito: kung paano ididispatsa ang isang patay at malapit nang mamaga’t umalingasaw na malaking kabayong nakasalalak sa makitid na ilog ng malurido sa bahang barangay ng Coloong. Walang ipahihiram na crane na babaybay sa ilog ng Meycauayan para dumukot sa mamamagang kabayo. Walang mga parak dahil naka-dispatch lahat kasama ng mga amphibious vehicle na hiniram sa Camp Magsaysay at Camp Capinpin. Walang rescue team dahil maraming taong nire-rescue sa buong lungsod. Walang panahon para sa kabayo ang lahat ng may kukote sa loob at labas ng city hall.
JOSELITO D. DELOS REYES teaches literature, creative writing, and journalism subjects at the UST Faculty of Engineering and the UST Faculty of Arts and Letters. He is currently a resident fellow of the UST Center for Creative Writing and Literary Studies. He is the 2013 Makata ng Taon, an award given by the Komisyon sa Wikang Filipino. He is a member of LIRA, UMPIL, Museo Valenzuela Foundation, and Lucban Historical Society. He writes short stories, poems, and travel essays which have appeared in journals, anthologies, and magazines both here and abroad.
2013 NCCA Writer’s Prize for the Essay Category in Cebuano Language, Naglangoy sa Langit by Hope Sabanpan-Yu
Nag-ulan dinhi sa gamayng pulo; daw usa ka kumkom nga yuta nga nag-igdal sa atbang sa Maribago Bluewaters. Mao kini ang bungtod nga gitawag nila og “sandbar” Ang nagkalain-laing bandera bughaw, lunhaw, dalag, pula, kahel ang nagahari sa kapunawpunawan. Ug sa atbang ang pipila ka payag. Dili ko na makita ang dagat gikan dinhi diin ako mahimutang. Hinuon, ang nipis nga agianan lang diin ang sulog nagtuyok-tuyok, gadali pagsulod gikan sa dagat paingon sa lapyahan ug gikan sa lapyahan balik na man ngadto sa dagat agad sa pagtaob ug paghunas.
Kining bungtod sa balas nga nahulma timailhan sa kanunay nga pagsaka ug pagkanaog sa balod. Kining “sandbar†kabahin sa dako-dako nga dagat sa Maribago. Depende sa sulog,
makalangoy ko o makasakay og bangka gikan dinhi paingon sa ubang mga duol nga resort sama sa White Sands o sa estasyon sa Marine Biology nga gipanag-iya sa University of San Carlos, apan kon labangon ko ang layo-layo nga Olango nga singko kilometros sidlakan sa Mactan, nanginahanglan kog taas-taas nga oras o tulin nga pambot aron makaabot didto sulod sa traynta minutos. Ang isla sa Olango adunay talagsaong katahom kay niining maong pulo makita ang nagkadaiyang matang sa langgam nga gikan sa laing mga nasod, ug ang mga isda matino sa sihag ug tin-aw kaayo nga kadagatan kay gipailawman man sa puti kaayong balas. Kon maglakaw ako dinhi sa baybayon, samtang ang dagat nagbula-bula ug nagtuyok-tuyok sa akong mga buol-buol, susama akog naglakaw diha sa bingit sa kinabuhi og kamatayon, sa unsay nahibaloan ug sa unsay kahibulongan taliwala sa buhilaman ug sa katawhan ug ang dili mabuntog nga kinaiyahan.
Giluwa sa mga balod ang mga bayanan sa mga kanhing kinabuhi ang maputi ug masinaw nga bagal sa kinhason, mga hamis nga sigay, ang haw-ang nga tuyom, ang balay sa umang. Unsay nahibilin niadtong kanhing mga binuhat sa dagat mga memento mori kini ang mga butang nga makapahinumdom kanato sa kamatayon. Nagkatag sa baybayon ang mga putol nga paak sa lambay, ang buak nga bayanan sa swaki, karon napughaw na sa adlaw, ug ang pipila ka lunsay nga nauga sa kainit.
HOPE SABANPAN-YU is current director of the Cebuano Studies Center. She is author of four collections of poetry: Paglaum (2000), Ang Tingog ni Maria (2001), Beads (2002) and Mga Dad-onon sa Biyahe (2004). Her doctoral dissertation was given the Best Dissertation award from the University of the Philippines which was published by the University of the Philippines Press as Women’s Common Destiny: Maternal Representations in the Serialized Cebuano Fiction of Hilda Montaire and Austregelina Espina-Moore (2009) and was awarded the prestigious Lourdes Lontok-Cruz Award for research excellence. She hopes to finish her first novel this year.
2013 NCCA Writer’s Prize for the Poetry Category in Bikolano Language, Dios Makina by Rafael A. Banzuela, Jr.
DAING PANGATUROGAN SA PARAISO
Raffi Banzuela
Ini an sakuyang banwa
Paraiso:
Nagigimata an bolod sa hadok kan daliwawa
minamuklat an mga burak sa awit kan didit
minagios an dagat sa putag kan tangigi
minagidom an sà log sa kotok kan tabagwang.
Ini an sakuyang banwa”
Kugus kan mga masarig na bolod
lila sa atab na aga, berde pagkaodto,
asul pagsumirom, anino pagdiklom:
tagsabat sa aburido kan habagat.
Daing tonóng an dagat buda baybayon
naguutaan sa pamitisan kan Mayon
giolok an bà nog sa nadudungawan
nagiinirib an parangan sa istoryahan.
Naghaharakbotan an sà log dangan mga dahon
sa tagoy kan paros maogmang awit an haman
pondo sa panginaon an mga palago minadangog
minaluwas sa guma an nagpapahingalong aroan.
Paraiso:
Daing nagdadagaang na disyerto
daing danaw na natatahoban ki yelo
daing paros na lawi-lawi an damporos
minasupang an pisog maski daing tahob.
Manamit an kosidong lombod
sa alsom kan ugbos na libas
nanam kan boyod na luto sa niyog
dila an tulay kan danay na kusug.
Paraiso:
Bolod na nagtatandayag
burak na nagtatarago
dagat na piday kan habagat
sa log na habo mangaturog.
Pusong bilog sa pagtobod
isip na naglalabtik sa bagsik
susto sa maringis na subasko
dai makahoros sa tuhod.
RAFAEL A. BANZUELA, JR. (Raffi Banzuela) is a passionate student of Bikol, particularly Albay’s, culture, traditions, and history. He has written, co-authored, and published articles and books on these subjects. He writes poetry (rawit-dawit) in Albay-Bikol to reflect on the Albayano values, attitudes, and introspection on his own stories and history perchance to excite some kind of pride of culture and time.
2013 NCCA Writer’s Prize for the Drama Category in Waray Language: “Epiko ni Sumuroy” by Jeremy Alexandre O. Evardone
11.
Mayo san mil-sais-syentos-kwarenta-y-noybe,
nagkatitirok, mga lalaki ngan babaye
sa sekreto nga parte san bukid nga apeki;
ginplano nga sa mga Espanyol umatake.
12.
Nakada sini nga sekreto nga pulong-pulong
sira Sumuroy ug kag-anak nga higugmaon,
hasta an mga prominente nga Palapagnon,
mga kablasanon, upod an bahandi-anon.
13.
Tinambong liwat, kaasaw-an ug mga nanay,
kabugtoan, kasangkayan, ug an mga tatay,
hasta adton tikang sa higripid nga barangay
nagpahayag sin kaandaman nga makig-away.
14.
Sini nga katitirok san mga Palapagnon
mapaso an diskusyon, naungbaw an emosyon
tungod san taud-taud na nga pangunguripon,
naglarab an kasina sa mga langyawanon.
15.
An rector sinin Palapag an napamurangtan,
Heswita nga prayle, si Miguel Ponze Barberan;
ni ngatanan tungod san iya kapakyasan
nga tipahan an kan Fajardo kasuguanan.
16.
Babaylan nga amay ni Sumuroy nagsuhestyon
nga an rector san Palapag angay nga patayon,
hasta an singbahan ug kumbento pagwakayon
ngan ngatanan nga Espanyol ubos panhagayon.
Amay ni Sumuroy:
17.
Mga igkasi-Palapagnon ug Waray-waray,
ini nga mando ni Fajardo makamaratay.
Aton babayaan, pamilya ug panimalay
agud la uripunon san dayo nga panulay?
18.
Ini nga prayle nga si Miguel Ponze Barberan
kay waray man siya nahibulig sa katawhan
agud tipahan kan Fajardo kasuguanan,
waray pulos sanglit angay siya pagsirutan.
Mga rebolusyonaryo:
19.
Sirutan! Sirutan! Sirutan ta si Barberan!
Narrator:
20.
Dayon nag-arabuyon an mga Palapagnon
nga kinahanglan an kan Barberan kamatayon
labi na gud pag-abot sinin kurukayaknon
kun sin-o an tutuinan sinin buruhaton.
21.
Damo an nakada, magpintas nga mangaraway,
mga beterano bisan diin nga pingki-ay;
haros ngatanan an nagpresentar san pagpatay
pero sayo la sinin misyon an naaangay.
Amay ni Sumuroy:
22.
An akon anak nga si Sumuroy an may kapas
pagkab-ot san kamatayon san prayle nga ungas
kay sa singbahan, kumbento siya sulod-gawas
masayon makaduok, masayon makatakas.
23.
Ini nga prayle nga si Miguel Ponze Barberan
kay perwisyo man siya sa aton nga katawhan
ngan instrumento san paghahadi san gahaman
waray pulos sanglit angay siya pagsirutan.
Mga rebolusyonaryo:
24.
Sirutan! Sirutan! Sirutan ta si Barberan!
Narrator:
25.
Sa pagtikang si Sumuroy may pagruha-duha
diri tungod kay matalaw o nababaraka
kundi kay gintratar na nga mga sangkay niya
si Padre Barberan ug an amo nga Espanya.
26.
Pero nag-arabuyon an mga Palapagnon
nga kaya ni Sumuroy an gintuin nga misyon;
sa katapusan iya ginkarawat gihapon
ug nagsaad nga siya magmamanilampuson.
Sumuroy:
27.
Mga hinigugma nga igkasi-Waray-waray,
ako castellan ug bantugan nga mangaraway,
waray nahahadukan, sin-o man nga panulay
ugaring kay nag-aalang pagpatay sin sangkay.
28.
Pero mabug-at kanan katawhan kaupayan
kontra sinin akon personal nga kalipayan;
tungod kay kaaway si Barberan san katawhan,
waray pulos sanglit angay siya pagsirutan!
Mga rebolusyonaryo:
29.
Sirutan! Sirutan! Sirutan ta si Barberan!
Sirutan! Sirutan! Sirutan ta si Barberan!
Narrator:
30.
Natangpos an katitirok, magrayhak an tawo,
gin-andam an armas ug diwa nga mapan-ato
pero naungbaw pa an pagigin pusukado,
nadara san emosyon, kulang sin pagpaplano.
31.
Ngan dinhi nagtikang, kan Sumuroy adbentura,
baton niya sa panawagan nga makiggerra
agud an igkasi-Palapagnon igdepensa
kontra sadton mga nangunguripon sa ira.
Segue: Mahuhuman an katitirok ngan magkakagawas sa stage an mga aktor.
JEREMY ALEXANDRE O. EVARDONE is a native of Palapag, the oldest town in Northern Samar. He shares his birthplace with the hero in his winning entry in Waray drama entitled Epiko ni Sumuroy. He also writes poetry and fiction, the forms and contents of which may define him as just another deviant and defiant writer wannabe. He was a college dropout and is now a government employee, a husband and a father, a mountaineer and a mixed martial arts fan.
Reference/s:
Subcommission on the Arts
